Si e menaxhoi me sukses Turqia situatën e Covid-19

Në fillim të marsit, përpara se Turqia të kishte regjistruar zyrtarisht rastin e parë të Covid-19, Sabah, një gazetë pro-qeveritare, vlerësoi vendin për vendosjen e një “shembulli udhëheqës” në luftën kundër koronavirusit të ri. Rreth 160,000 raste të konfirmuara më vonë, tifozëria është mjaft e qetë. Prapëseprapë, ndërsa vendi del nga bllokimi, ka disa arsye për të gëzuar. Qeveria e Turqisë ka një reputacion për të nxitur kundërshti dhe për të luftuar me aleatët e saj evropianë dhe amerikanë. Por ajo e ka trajtuar pandeminë më mirë se shumë nga ata.

Turqia ka kundërshtuar ortodoksinë e bllokimit. Në vend që ta vendosnin të gjithë ekonominë në gjendje kome, autoritetet urdhëruan të rinjtë dhe të moshuarit të qëndrojnë në shtëpi dhe u kërkuan të gjithëve, përveç atyre të bizneseve që përballen me konsumatorin, të paraqiten për punë. Qytetet më të mëdha u vendosën nën shtetrrethim gjatë fundjavave dhe festave. Disa fluturime të brendshme rifilluan në 1 qershor, dhe kafenetë, restorantet, plazhet dhe parqet u rihapën, por fëmijët dhe njerëzit 65 vjeç e më shumë nuk lejohen ende jashtë për më shumë se disa orë në javë.

Strategjia duket se ka funksionuar. Më të rrezikuarit shpëtuan nga faza më e keqe e pandemisë, ndërsa ata që u infektuan, kryesisht të rritur në moshë pune, përgjithësisht shëroheshin. Përkundër një numri të madh të rasteve, numri i vdekjeve (nën 4,600 që nga 2 qershori) ka qenë i ulët, madje duke pasur parasysh edhe mundësinë e problemeve në raportimin e shifrave. Rastet e reja kanë rënë në rreth 1,000 në ditë që nga mesi i majit, nga rreth 5,000 një muaj më parë. Vdekjet nuk kanë arritur kurrë më shumë se 127 në një ditë të vetme. Turqia ka përfunduar me afërsisht të njëjtën normë testimi si Franca dhe një normë vdekjeje dhjetë herë më e ulët se ajo e Britanisë. Demografia kishte rëndësi. Midis vendeve të OECD, vetëm Meksika dhe Kolumbia kanë një përqindje më të ulët të njerëzve të moshës 65 vjeç e më shumë se Turqia. Pak turq të moshuar jetojnë në shtëpi të moshuarish, të cilat u bënë terrene për shpërthimin dhe përhapjen e virusit në Evropë dhe Amerikë.

Çdo vend që mban fabrikat e tij të hapura gjatë një pandemie do të ishte më mirë të sigurohej që sistemi i tij shëndetësor të mund të përballonte pasojat. Turqia e përballoi denjësisht sfidën. Gjatë dy dekadave të fundit, Presidenti Erdogan dhe qeveritë e tij kanë derdhur dhjetëra miliarda dollarë në kujdesin shëndetësor, së fundmi duke ndërtuar një rrjet spitalesh me madhësinë e aeroporteve ndërkombëtare. Më e fundit nga këto u hap më 21 maj, me gati 2,700 shtretër, rreth një e gjashta e të cilëve në njësi të kujdesit intensiv. Disa nga kontratat u janë dhënë miqve, dhe spitalet mund të përfundojnë me humbje. Por kapacitetet shtesë kanë ndihmuar. Vala e infeksioneve të Covid-19 nuk rrezikoi kurrë të mbingarkonte sistemin shëndetësor dhe furnizimet mjekësore nuk u mbaruan kurrë. Merita i takon jo vetëm Presidentit Erdogan dhe ministrit të tij të shëndetësisë, Fahrettin Koca, por edhe kryetarëve të opozitës, veçanërisht në Stamboll dhe Ankara, të cilët kanë mbledhur fonde dhe kanë organizuar shpërndarjen e maskave.

Erdogan censuron mediat, bllokon kritikët dhe dhunon disa nga normat më themelore të demokracisë. Por ekziston edhe një arsye tjetër pse ai dhe partia e tij në pushtet, AK, nuk kanë humbur një zgjedhje të përgjithshme në pothuajse dy dekada. Siç e pranojnë edhe kritikët e saj, AK punon shumë dhe i çon gjërat në fund. Nëse partitë e opozitës do të merrnin ndonjëherë pushtetin – dhe nëse zoti Erdogan do të lejonte një gjë të tillë, që është pyetja më e madhe e pashprehur në politikën turke – ata do të duhet të dëshmojnë se mund të punojnë po aq shumë sa AK.