Ku mund të studiojnë…?  Të studioj apo të migroj!?

Maturantët e Luginës së Preshevës kanë përfunduar shkollën e mesme, por dëshirojnë tani të vazhdojnë studimet e tyre. Megjithatë, për shkak të mungesës së mundësive për të vazhduar shkollimin e lartë në vendin e tyre të ndodhur në Lindje, ata janë të detyruar të largohen nga vendi për të studiuar jashtë tij. Për shumë herë, studentëve u është premtuar nga institucionet politike në Luginën e Preshevës se do të hapen fakultete në gjuhën shqipe për këtë zonë të varfër. Megjithatë, deri sa kjo nuk ndodh, studentët do të jenë të detyruar të zgjedhin vende të tjera për të vazhduar studimet e tyre. Megjithatë, shpresat për hapjen e një fakulteti, dhe pse jo edhe një universiteti për komunat e Luginës së Preshevës, do të vazhdojnë të jenë të gjalla. Ka vite që të rinjtë tanë studiojnë në vende të ndryshme të rajonit dhe më gjerë, duke përfshirë edhe qendra universitare në Serbi. Sipas rrethanave të krijuara, shumica e studentëve tërhiqen nga Universiteti i Tiranës dhe ai i Prishtinës, si dhe universitetet shqiptare në Maqedoni. Megjithatë, pas pavarësimit të Kosovës, shumë të rinj nga Lugina e Preshevës kanë probleme për të aplikuar në Universitetin e Prishtinës, për shkak të mospajtimit të diplomave dhe certifikatave të tyre me standardet lokale. Kjo shkakton bezdi tek të rinjtë, si pasojë e mungesës së mundësive për zhvillim dhe avancim, pavarësisht dëshirës së tyre për të studiuar. Pasojat nga mosnjohja e diplomave të diplomuarve në Republikën e Kosovës nga ana e Serbisë kanë krijuar shumë sfida për të rinjtë nga Lugina e Preshevës. Shumë prej tyre kanë zgjedhur të studiojnë dhe të jetojnë në vende të ndryshme. Në disa raste, Tirana dhe Tetova janë bërë zgjedhjet më të pranuara për ta, por edhe universitetet në perëndim janë një mundësi. Pasiguria, punësimi dhe varfëria e skajshme janë shumë sfida që shumë të rinj prej kësaj zone përjetojnë, duke ndikuar në humbjen e shpresave dhe në kërkesën e tyre për mundësi më të mira në vendin e tyre.  Problemet që kanë të rinjtë nga Presheva, Bujanovci dhe Medvegja janë shumë dhe përfshijnë cilësinë e rëndë ekonomike, pasigurinë dhe varfërinë, çka i bën ata të shohin botën si mundësi për të siguruar bukën dhe jetën e tyre. Lugina e Preshevës është një nga zonat më të pa zhvilluara në ish-Jugosllavi, dhe edhe pse është dhënë e drejta e liberalizimit të vizave, shumë prej të rinjve nuk e shohin perspektivën në vendin e tyre. Problemi me mosnjohjen e diplomave nga ana e Serbisë është një sfidë, veçanërisht për ata që mendojnë të regjistrohen në fakultete në Kosovë. Shumica e të rinjve nuk shohin ndonjë perspektivë në vendin e tyre për zhvillimin e ekonomisë dhe familjes në vende të punës. Nuk ka besim tek hapja e vendeve të punës dhe shpresa tek stabiliteti afatgjatë ekonomik. Qeverisjet e këqija, korrupsioni, nepotizmi, papunësia, keqpërdorimi i parasë publike, mosnjohja e diplomave dhe mos zhvillimi industrial-ekonomik janë disa nga sfidat që i kanë shtyrë të rinjtë nga Lugina e Preshevës të marrin rrugën e perëndimit për të gjitha këto arsye. Migrimi drejt perëndimit mund të ndihmojë në zgjidhjen e problemeve materiale të rinjve nga Lugina e Preshevës, por kjo mund të shkaktojë humbje të sukseseve të tyre në studimet nëpër universitete në Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoni. Shumë të rinj nuk shohin perspektivë për zhvillimin e tyre në vendin e tyre, duke ndikuar në zgjedhjen e tyre për t’i lënë vendet e tyre. Në Preshevë, veçanërisht në vende të frekuentuara nga të rinjtë, janë të boshatisura dhe të brishta. Problemi kryesor është siguria, varfëria dhe papunësia, të cilat i shtyjnë të rinjtë të largohen nga vendet e tyre në kërkim të një mundësie më të mirë. Partitë politike në pushtet nuk kanë bërë asgjë për të zgjidhur këtë problem, duke premtuar gjithmonë gjatë fushatave zgjedhore, por duke u marrë me të njëjtën situatë duket sikur janë larg saj. Një numër i madh i të rinjve nga Presheva dhe zona përreth kanë zgjedhur të largohen nga vendi i tyre të lindjes në kërkim të një të ardhme më të mirë në Perëndim. Megjithatë, disa të rinj pas përfundimit të studimeve në Kosovë dhe vendet tjera, gjejnë vende pune dhe vendosen të qëndrojnë atje, për shkak të mungesës së perspektivës dhe mundësive në Luginë. Situata në Luginën e Preshevës është kaotike dhe ka shumë sfida për të rinjtë. Migrimi  perëndimit është bërë një zgjedhje e zakonshme për të rinjtë nga Lugina e Preshevës, Medvegja dhe Bujanoci si një mundësi për të ndryshuar jetën. Disa burime jozyrtare sugjerojnë se për të iku në vendet e Perëndimit, të rinjtë duhet të kenë përgjithësisht 1,500 deri në 2,000 euro, por shumë herë kjo shifër mund të jetë më e lartë, veçanërisht nëse vendi i destinimit është Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Siguria në vendet si Belgjika apo shtetet e BE-së ka shtyrë shumë të rinj të kërkojnë të shkojnë atje, pasi ata shohin një të ardhme më të mirë dhe perspektivë më të ndryshme se tek vendi i tyre. Megjithatë, nuk ka garanci se në Perëndim do të kemi një jetë pa sfida. Njerëzit duhet të jenë të vetëdijshëm se në këto vende ka sfida dhe kushte që mund të jenë të reja për ta, dhe duhet t’i marrin parasysh këto faktorë para se të marrin vendimin për të iku. Duke u larguar prej vendeve të tyre, të rinjtë nga Lugina e Preshevës, Medvegja dhe Bujanoci ndikon se nuk kanë shpresë për një të ardhme më të mirë në vendin e tyre të natyrës. Kështu që, për ta, largimi drejt perëndimit është një zgjidhje për të shpëtuar nga kushtet aktuale në vendin e tyre. Megjithatë, duhet të mbahet parasysh se lënia e vendit të tyre mund të ndikojnë në zhvillimin e tyre, si dhe në vendin e tyre të lindjes.