Idriz Seferi: “Kreshniku i Karadakut te Presheves”

Idriz Seferi (14 mars 1847- 25 mars 1927) , ka qenë një figurë atdhetare shqiptare dhe prijës kaçak. Anëtar i Lidhjes se Prizrenit dhe asaj të Pejës, përkrah Isa Boletinit 

Organizoi dhe i priu kryengritjes së 1910dhe 1912 kundër autoriteteve osmane, dhe kundër serbëve gjatë Luftës së Parë Ballkanike.

Vijoi të luftonte kundër serbëve pjesën e parë 1914-’16 të Luftës së Parë Botërore, ndërsa në gjysmën e dytë të luftës zhvilloi beteja kundër bullgarëve.

I biri i Isuf Selman Seferit, u lind në një familje muslimane në fshatin Sefer (Presheva e ditëve të sotme), në veri të Karadakut të Shkupit, në atë kohë pjesë e Vilajetit të Kosovës në Perandorinë Osmane. Në moshën 13 vjeçare i vdiq babai i tij, Isufi, ndërsa kur u bë 16 vjeç u zgjodh në grupin e pleqnarëve të fshatit dhe pajtoi njerëz në mbarë kazanë e Gjilanit, Kaçanik, Preshevë dhe vende të tjera.^[1] Iu bashkua lëvizjes së Lidhjeve të Prizrenit dhe Pejës.

Kryengritjet e 1910

Ishte ndër konspiruesit dhe organizatorët e kryengritjes së 1910 me Hoxhë Said efendiun, Nexhip bej Dragën, Hasan Prishtinën, Mehmet pashë Derallën, Rexhep Mitrovicën, Bedri Pejanin, Salih Gjukën dhe Isa Boletinin.Në prillin e 1910 dymbëdhjetë fise të Vilajetit të Kosovës të drejtuar nga Isa Boletini dhe Idriz Seferi bënë kryengritje ndaj autoriteteve osmane. Rreth 5,000 kryengritës me në krye Idriz Seferin zunë hekurudhën Prizren-Shkup në Kaçanik, ku ia dolën të mbanin njësitë qeveritare në grykën e Kaçanikut. Trimat e Seferit ndalën një tren të mbushur me ushtarë dhe nozullime drejtuar për në Prishtinë, i çarmatosën ushtarët dhe morën nozullimet.Seferi i shkaktoi humbje të mëdha ushtrisë osmane pavarësisht faktit se nuk kishte artileri dhe e mbajti grykën për dy ditë. Kryengritësit dolën vendit vetëm pas një beteje trembëdhjetë orëshe, sepse ishin më pak në numër. Kryengritja u fashit nga 16,000 trupat osmane të udhëhequra nga Shefqet Turgut Pasha, por jo pa vështirësi. Nën drejtimin e Seferit, gati 2,000 trupa osmane përreth Gjilanit u vranë.Nga gushti trupat qeveritare e bënë zap vilajetin, dhe për të mbajtur rregullin: meshkujt në moshat 16-60 u regjistruan për t’u thirrur në ushtri, burrat u çarmatosën.Isa Boletini u dorëzua vetëm pasi ai dhe qeveritari i Vushtrrisë shkuan te valiu i Kosovës, Seferi ndoqi shembullin e tij më pas.

Kryengritja e 1912

Në prillin e 1912 kryengritësit e Hasan Prishtinës u ngritën në Malësinë e Gjakovës dhe rebelimi u përhap në mbarë vilajetin. Më 20 maj krerët shqiptarë Bajram Curri, Riza bej Gjakova-Kryeziu, Seferi, Hasan Prishtina, Nexhip bej Draga dhe të tjerë, vendosën për të një kryengritje në shkallë vilajeti. Seferi organizoi kryengritësit në zonën e Ferizajt, ku u bënë beteja të ashpra.^[

Në gusht në krye të të vetëve u bë pjesë e trupave kosovare të drejtuara nga krerët për të zënë Shkupin, ku nuk hasën në rezistencë dhe e morën nën zotërim. Prishtina arriti t’i bindte krerët konservatorë mes të cilëve ishte edhe Seferi, që të pranonin marrëveshjen me autoritetet për të drejtat kombëtare sociopolitike dhe kulturore.Pas fillimit të Luftës së Parë Ballkanike, ushtria osmane në bashkërendim me qendresën shqiptare u thyen në Betejën e Kumanovës më 24 tetor, Seferi me krerët shqiptarë u kapën dhe arrestuan nga ushtria serbe.

Më 10, 12, 14 maj 1910 u zhvilluan përsëri luftime të përgjakshme. Qindra shqiptarë ranë në këto luftime, e midis tyre edhe dy prijës shumë të dashur nga Karadaku – Rexho Fetahu dhe Idriz Seferi. Ky i fundit ishte bajraktari më i rëndësishëm i trevës së Karadakut dhe njëra ndër figurat më interesante dhe më popullore të lëvizjes së shqiptarëve për pavarësi dhe të luftërave që u bënë në këto kohë të ashpra. Një burrë i çiltër, trim, hokatar i fortë, mikpritës, fisnik, plot besnikëri të pashoqe. Ai mishëronte në mënyrë të përkryer jo vetëm krenarinë e trashëguar të prijësit të fisit, bajraktarit, por edhe të gjitha virtytet tradicionale të njeriut të popullit.

Kam qenë mysafir i tij në vitin 1909 dhe e kam parë se sa ndershmërisht përpiqej ai ta përshtaste botëkuptimin e vet me kërkesat e Perandorisë dhe domosdoshmëritë e kohës, edhe pse vetë ai ishte ithtar besnik i Sulltanit të rrëzuar. Pa asnjë arsim, por atdhetar shqiptar i flaktë ai donte që vendi i tij i vogël të kishte të drejtën e pakushtëzuar të jetonte siç kishin jetuar të parët e vet dhe luftonte kundër synimeve centralizuese të Turqve të Rinj. Ai ishte një hallkë lidhëse midis kohëve të vjetra, kalorësiake të Shqipërisë dhe të sotmes, në të cilën ai donte të ruante nga e kaluara gjithë ato që atij i dukeshin të domosdoshme për nderin e shtëpisë dhe të fisit të tij.

Me rastin e 90 vjetorit të vdekjes së tij dhe në vigjiljen e 105 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë iu vendos shtatorja në Gjilan/Ministria Lajmeve