Dyqani hebre në Berat që po rrezikon të mbyllet pas vdekjes së pronarit shqiptar

Gazeta “The timees of Israel”, ka shkruar një artikull për një dyqan të një historiani nga Berati i cili tregon historinë e hebrenjve në Shqipëri gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Një dyqan i vogël në qytetin jugor të Beratit tregon historinë e mrekullueshme të shtetit të vetëm të pushtuar nga nazistët që kishte më shumë hebrenj pas Luftës së Dytë Botërore sesa më parë.

Dhe historia që tregon është e jashtëzakonshme: shteti i Ballkanit është i vetmi vend i pushtuar nga nazistët, popullsia jude e të cilit u rrit gjatë Luftës së Dytë Botërore, falë trimërisë së familjeve të zakonshme që strehonin qindra refugjatë që iknin nga persekutimi gjatë Holokaustit.

Muzeu i vogël Solomon, i cili u hap në qytetin e Beratit vitin e kaluar, ishte një punë e dashur e historianit lokal Simon Vrusho, shkruan gazeta izraelite “The Times of Israel”.

Por vdekja e tij muajin e kaluar në moshën 75 vjeç e ka vënë rrezikun e saj në të ardhmen, dyqan ky i cili qiran e ka të paguar vetëm deri në muajin prill.

Deri tani kishte mbuluar shpenzimet e muzeut me pensionin e tij dhe donacionet e vogla nga një kuti pranë derës.

“Kujtimet duhet të kenë shtëpinë e tyre,” tha Vrusho, një njeri i zjarrtë me sy të ngrohtë, për AFP, pak para se të vdiste pas një sulmi në zemër, raporton Insajderi.

Ai kaloi vite për të korrur dokumente, fotografi dhe kujtime që dëshmonin për një komunitet hebre që arriti për herë të parë në Berat në shekullin e 16-të nga Spanja.

Në qendër të koleksionit janë tregimet e shqiptarëve myslimanë dhe të krishterë që strehonin hebrenjtë në shtëpitë dhe bodrumet e tyre gjatë Holokaustit – një kapitull i historisë, i cili sapo është bërë më i njohur gjerësisht.

Kur gjermanët morën kontrollin e Shqipërisë në vitin 1943, autoritetet vendore gjithashtu refuzuan të dorëzonin listat e hebrenjve brenda vendit.

Falë këtyre akteve të hidhura të heroizmit, popullsia hebraike e vendit u rrit nga disa qindra para luftës në më shumë se 2,000 më pas.

Dhe, sipas Memorandumit të Holokaustit të Izraelit, Yad Vashem, “pothuajse të gjithë çifutët që jetojnë brenda kufijve shqiptarë gjatë pushtimit gjerman, u shpëtuan, përveç anëtarëve të një familjeje të vetme”, të cilët u dëbuan dhe të gjithë vdiqën përveç babait.