Dialogu Kosovë-Serbi zhvendoset në Shtëpinë e Bardhë (?)

Më 13 gusht, grupi i Quint-it, Franca, Gjermania, Italia, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara publikuan një deklaratë për shtyp duke i bërë thirrje Serbisë dhe Kosovës të rifillojnë dialogun e udhëhequr nga BE dhe të ndalojnë së vendosuri pengesat në rrugën e normalizimit të marrëdhënieve të vendeve të tyre.

Fuqitë më të mëdha folën në mënyra specifike për këto pengesa: “Për Kosovën, kjo do të thotë të pezullojë tarifat e vendosura për Serbinë. Për Serbinë, nënkupton pezullimin e fushatës diplomatike kundër njohjes kundër Kosovës.

“Megjithatë si Beogradi ashtu edhe Prishtina kanë injoruar deri më tani këtë kërkesë, duke e detyruar Administratën Trump të ndërmarrë masa të drejtpërdrejta. Eksperti i Ballkanit Perëndimor Dean Pineles thotë për “European Western Balkans” se Uashingtoni mund të organizojë në vjeshtë një samit të posaçëm me Kosovën dhe Serbinë në Shtëpinë e Bardhë. “Presidenti Trump pritet të të thërrasë një samit që përfshin zyrtarët kryesorë nga të dyja vendet në Shtetet e Bashkuara, i ngjashëm me samitin e Camp David, të thirrur nga Presidenti Jimmy Carter në vitin 1978. Ky samit historik i Camp David dekada më parë rezultoi në një marrëveshje paqeje midis Egjiptit dhe Izraelit që ka siguruar paqe deri në ditët e sotme. Nëse Egjipti dhe Izraeli mund të arrinin në një marrëveshje të qëndrueshme pas përplasjeve të armatosura dhe armiqësive të gjata, atëherë ekziston një arsye për të shpresuar që Serbia dhe Kosova mund të veprojnë njësoj”, shkruan ai.

“Si parakusht, pasi të thirrej samiti, qeveria e re e Kosovës do të duhej të binte dakord të pezullojë tarifën e importit dhe Serbia do të duhej të binte dakord të pezullonte fushatën kundër njohjes së saj. Sipas analistit, Trump do të kundërpërgjigjet ashpër nëse Serbia dhe Kosova nuk arrijnë një marrëveshje deri në shkurt. “Pra, këtu bëhet fjalë për nevojat e Trumpit, që ai ta ketë situatën të qartë për Ballkanin kur të dalë para demokratëve në zgjedhjet e 2020-ës. Trumpit nuk i intereson se çfarë kanë nënshkruar Thaçi e Vuçiç. Dhe nëse nuk arrihet një marrëveshje deri në shkurt, ai do të ketë ndonjë përgjigje të fortë, siç ka bërë me Meksikën, brenda natës do të ketë sanksione edhe ndaj njërës edhe ndaj palës tjetër (Prishtinës dhe Beogradit)” ka theksuar ai. Kosova gjithashtu vlerëson marrëdhëniet e saj me administratën Trump, siç kanë deklaruar vazhdimisht Presidenti Hashim Thaçi dhe Haradinaj. Kjo dinamikë sugjeron mundësinë e një qasjeje të guximshme dhe të re për normalizimin.

Ndoshta ka ardhur koha që BE të tërhiqet dhe t’i lërë SHBA të marrin një rol udhëheqës. Me gjithë përpjekjet e saj më të mira, BE ka qenë e pasuksesshme në rifillimin e dialogut, kështu që mbase ka ardhur koha për një rikalibrim themelor. Interesi i Presidentit Trump u ngjall në vjeshtën e kaluar kur ai u përfshi në diskutim duke i dhënë të dy palët të përfitojnë nga mundësia historike për të arritur një marrëveshje të qëndrueshme për normalizimin. Dhe ai gjithashtu ofroi të ftojë si Presidentin Thaçi të Kosovës ashtu edhe Presidentin Aleksandar Vuçiç të Serbisë në një ceremoni të Kopshtit të Rozave nëse do të ishin të suksesshëm në këtë mënyrë. Por veprimi më i guximshëm nga SH.B.A është e nevojshme, duke pasur parasysh mungesën e përparimit të diplomacisë konvencionale, të udhëhequr nga BE.

Duke pasur parasysh besueshmërinë e dukshme të Presidentit Trump me Kosovën dhe Serbinë, ai duhet të ndërhyjë në mënyrë të fortë dhe pro aktive për të çuar përpara bisedimet, dhe ta bëjë këtë menjëherë menjëherë pasi të mbahen zgjedhjet në Kosovë dhe të formohet një qeveri e re. Qëllimi, natyrisht, do të ishte të forcoheshin detajet e një marrëveshje të qëndrueshme e cila njeh interesat legjitime të të dy palëve. Pieneles thekson se: Dhe, nëse do të ishte e suksesshme, samiti do të përfundonte me një gala të lavdishme të Rose Garden me të gjithë shikimin e botës, siç premtoi Presidenti Trump.

Natyrisht, do të kishte një kor të të folurve jo-më shumë për një propozim të tillë. Disa do të pyesin pse SHBA duhet të rrezikojë kapitalin e saj politik duke u përpjekur të zgjidhë atë që ata e shohin si një problem evropian. Por SHBA ka edhe as në lojë, pasi ka harxhuar miliarda dollarë në përpjekje për të stabilizuar Ballkanin pas luftërave të viteve 1990. Është e vërtetë, siç do të argumentojnë disa, se guximi si burrë shteti do të duhej të tregohej nga Serbia dhe Kosova, një ide që deri më tani ka qenë në gjendje të mos realizohej. Por Presidenti Trump mund të ishte shumë bindës në këtë drejtim, veçanërisht në terren shtëpiak, dhe mund të sigurojë stimuj për të dy vendet.

Samiti mund të dështojë, por po sikur të kishte sukses? Ajo do të përfaqësonte një grusht shteti të madh të politikës së jashtme dhe trashëgimi për administratën Trump, e ngjashme me marrëveshjen e paqes Egjipt-Izrael. Mund të sjellë një paqe të qëndrueshme në Ballkan, diçka që shumica e kombeve do ta duartrokisnin (përveç ndoshta Rusisë). Kjo do të lejojë që Serbia dhe Kosova të përparojnë qëllimet e tyre të integrimit në bashkësinë më të madhe evropiane, me të gjitha avantazhet që do të sjellin. Dhe, më e rëndësishmja, do t’u jepte fëmijëve të të dy vendeve perspektivën e një të ardhme të ndritshme”.