NA DUHET PAKT KOMBËTAR, JO MARRËVESHJE POLITIKE E RADHËS

“Panorama”: Bundestagu gjerman miratoi dokumentin sipas të cilit Shqipërisë i vendosen disa kushte për t’u përmbushur para hapjes së negociatave të anëtarësimit me BE dhe fillimit të diskutimit të kapitujve. Në Shqipëri ky dokument po lexohet si gjithmonë në mënyrë të ndryshme nga qeveria dhe opozita. Cili është mendimi juaj?

D.B: Fillimisht duhet sqaruar se Bundestagu gjerman nuk po i vendos kushte Shqipërisë, por në bazë të një procedure të brendshme, të përcaktuar në ligjin federal të bashkëpunimit ndërmjet qeverisë dhe Bundestagut për çështjet që lidhen me Bashkimin Europian, ai ka miratuar një qëndrim, i cili mund të konsiderohet si “vija e sjelljes” që duhet të respektojë qeveria gjermane gjatë diskutimeve me vendet e tjera anëtare të BE-së, për procesin e bisedimeve të anëtarësimit të vendit tonë në BE.

Megjithëse vëmendja e opinionit publik është përqendruar tek kushtet që duhen përmbushur për zyrtarizimin e procesit të bisedimeve për anëtarësim dhe më pas fillimin e punës konkrete përmes hapjes dhe mbylljes së kapitujve, dokumenti gjithashtu parashikon edhe metodologjinë dhe filozofinë që duhet të përshkojë këtë proces, përfshirë raportet e bashkëpunimit ndërmjet qeverisë federale dhe Bundestagut. Ç’është e vërteta, kjo praktikë është formalizuar për herë të parë në rastin e Serbisë, ku Bundestagu miratoi vijën e sjelljes së qeverisë federale përkundrejt vendeve të tjera anëtare të BE. Si rrjedhojë, puna me kapitujt, në rastin e Serbisë, filloi me detyrimet që burojnë nga Kapitulli 35, ku normalizimi i plotë i marrëdhënieve me Kosovën zë një vend të posaçëm.

“Panorama”: Ju flisni për kushte që duhen përmbushur për zyrtarizimin e bisedimeve për anëtarësim. Çfarë keni parasysh me këtë?

D.B: Në qershorin e 2018-ës Vendet Anëtare të BE-së vendosën t’i përgjigjen pozitivisht rekomandimit të Komisionit Europian për fillimin e bisedimeve për anëtarësim me Shqipërinë. Po ashtu, Vendet Anëtare skicuan rrugën drejt zyrtarizimit të bisedimeve, përmes një procesi përgatitor dhe afatizimin e tij, duke përcaktuar Qershorin e 2019-ës si periudhën e zyrtarizimit të bisedimeve dhe fundin e këtij viti për organizimin e Konferencës së Parë Ndërqeveritare, që simbolizon nisjen e bisedimeve.

Në Maj të këtij viti, Komisioni Europian rikonfirmoi rekomandimin për fillimin e bisedimeve për anëtarësim me Shqipërinë, duke e shoqëruar atë me nevojën për një konsensus kombëtar për çështjet e lidhura me integrimin në BE dhe me tejkalimin e polarizimit politik dhe ndasive të theksuara. Për shkak të afateve të ngushta kohore, nga publikimi i Raportit të Komisionit Europian dhe zgjedhjeve në Parlamentin Europian, Vendet Anëtare të BE-së nuk e morën në shqyrtim këtë çështje në mbledhjen e Qershorit, duke e shtyrë për në Tetor, por në të njëjtën kohë ata rikonfirmuan konkluzionet e Qershorit të 2018-ës.

“Panorama”: Megjithatë, Për Shqipërinë, dokumenti i miratuar në Bundestag nuk është aq premtues, sidomos po ta krahasojmë me dokumentin që Bundestagu miratoi për Maqedoninë e Veriut. Në Qershor 2018 Ju vetë keni deklaruar në Kuvend se “kriteret, apo elementët që Bundestagu ka vendosur për Maqedoninë, për të shkuar deri tek konferenca e parë ndërqeveritare janë më të detajuara, më strikte, e më impenjative se ato të vendosura për Shqipërinë”. Çfarë ndodhi gjatë këtij viti përderisa për Shqipërinë përcaktohen kushte ndërsa për Maqedoninë e Veriut jo?

D.B: Më vjen keq që duhet t’i jap të drejtë vetes për disa çështje të cilat unë i kam ngritur vijimësisht në Kuvend, por jo vetëm, të cilat kanë shkaktuar edhe debat publik. Ndërkohë që ne e kishim të mirëpërcaktuar rrugën që duhet të ndiqnim drejt tryezës së bisedimeve për anëtarësim në BE, politika shqiptare u fut në rreth-rrotullim, prej nga nuk po gjen ende rrugëdalje.

2019-a u shoqërua me eksperimente të rrezikshme, siç ishte djegia e mandateve nga ana e opozitës, mospjesëmarrja në zgjedhjet vendore, mungesa e bashkëpunimit politik dhe mirëkuptimit institucional për zbatimin e reformës në drejtësi. Eksperimente këto që “militarizuan” mendjen dhe debatin publik, duke zvogëluar edhe më tej kapacitetin tonë si klasë politike për ta konsideruar procesin e anëtarësimit në BE, si një prioritet realisht kombëtar e mbipartiak.

“Panorama”: A mendoni se ky qëndrim i Bundestagut gjerman i “hap rrugën” për kritika edhe shteteve të tjera që janë skeptike në raport me angazhimin real apo arritjet e Shqipërisë në rrugën drejt BE-së?

D.B: Gjermania është jo vetëm vendi që mban peshën kryesore në BE por edhe mbështetësi kryesor i procesit të zgjerimit. Nuk ka një vend tjetër europian të ngjashëm me Gjermaninë përsa i përket angazhimit të saj ndaj rajonit. Për pasojë, qëndrimi i Gjermanisë, për të trajtuar Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut së bashku, por bazuar mbi meritën individuale, do të jetë orientues edhe për vendet e tjera, të cilat ndajnë, para së gjithash, këndvështrime të karakterit gjeopolitik për të ardhmen e rajonit tonë. Fakti që nga njëra anë, Franca insiston në nevojën e një diskutimi më strategjik për procesin e zgjerimit dhe të ardhmen e BE-së, e nga ana tjetër, Gjermania ka përqafuar një qasje të përshkallëzuar e të kushtëzuar, do të thotë që në një mënyrë a tjetër procesi i konsolidimit të projektit europian do të vazhdojë.

“Panorama”: Në dokumentin e Bundestagut në dallim nga vjet është shtuar dhe një paragraf i cili i referohet debateve që kanë lidhje me ndryshimin e kufijve. Si duhet ta lexojmë këtë?

D.B: Gjermania, si një partner i ndershëm dhe kritik i drejtë na kujton sesa të kujdesshëm duhet të jemi kur flasim për të tilla çështje, të cilat cenojnë arritjet tona historike. Ne mund të përparojmë drejt BE-së, siç populli shqiptar do, vetëm duke konsoliduar rolin e Shqipërisë si spirancë stabiliteti në rajon dhe duke përmbushur detyrimet që sigurojnë standarde europiane në jetën e përditshme.

“Panorama”: Të gjendur në këto kushte, cilat janë hapat që duhen ndërmarrë për të mos e humbur edhe këtë tren drejt BE-së?

D.B: Thënë shqip e troç duhet të demonstrojmë me vepra e jo fjalë se e duam vendin tonë më shumë seç na duan miqtë e huaj. Se na duhet të ndërtojmë një shoqëri europiane edhe sikur të mos ekzistonin Kriteret e Kopenhagenit apo kushtëzimet demokratike të procesit të anëtarësimit në BE. Nisur nga eksperiencat e vendeve të tjera që kanë shkelur para nesh në këtë rrugë, ne kemi nevojë mbi të gjitha, për unitet kombëtar dhe jo për marrëveshjen politike të radhës. Një unitet kombëtar që bazohet në parimin se barrën për këtë proces e mban qeveria porse përgjegjësia për Shqipërinë është e përbashkët. Ndaj na duhet një Pakt për Europën që përcakton strategjinë, objektivat, burimet njerëzore duke përfshirë edhe shqiptarët e diasporës si dhe instrumentet financiarë për të paktën dekadën e ardhshme.

Ne nuk kemi pse të presim Bundestagun sot apo BE-në nesër që të na caktojë kushte e këto kushte më pas t’i përdorim për lojën e brendshme politike. Kjo politike e vjetër që ngatërron nevojat e ditës me interesin kombëtar ka djegur mundësinë e një brezi të tërë. Kur kthejmë kokën pas të gjithë biem dakord se kemi humbur disa mundësi dhe nuk kemi nxjerrë mësime ende.

Na duhet ta ngulisim një herë e mirë në mendje se nëse nuk jemi në gjendje të krijojmë një perspektive të prekshme europiane, larg retorikës, e të gjenerojmë kapacitet për ndryshim duke dalë nga labirinti i vetëmashtrimit, askush nga institucionet europiane nuk do ta bëjë një gjë të tillë për ne.

-Intervistë për gazetën “Panorama”, 27 shtator 2019